Kunst en Ethiek
‘Wit.h staat ethisch, esthetisch en politiek op één lijn met kunstenaars die we om activistische reden Crip noemen. Wit.h bevraagt en herdenkt daarom de toegankelijkheid van het kunstenveld en wil het kleurrijk bevolken.’ Deze opdracht maakt deel uit van onze missie als kunstenorganisatie.
Foto’s © Dominique Houcmant
Kunst en ethiek versmelten
In 2019 was Bloedtest het resultaat van een ethisch vraagstuk dat ons totaal ontredderde. Bloedtest bestond uit een art expeditie, een tentoonstelling en een boekpublicatie. We hoorden in 2016 op de radio voor het eerst uitdrukkelijk spreken over de NIP-test, de zwangerschapstest die het mogelijk maakt om ‘afwijkingen’ bij een foetus op te sporen. Op de achterflap van het boek Bloedtest staat de zinsnede “De wereld zonder Down, bijvoorbeeld”.
In de art expeditie Bloedtest nodige Wit.h ook Theater Stap uit. Theater Stap is een professioneel thatergezelschap dat voorstellingen maakt met mensen met een mentale beperking. Zij maakten een stuk voor de Walking Opera van Bloedtest in Museum dr. Guislain. De titel van het stuk was Het spektakel van de halven en de helen. In regie van Bart Van Gyseghem speelden de Stappers een stuk waarin de fijne humor de diepe pijn verzachtte. Peter Verhelst schreef in de publicatie: ‘de halve koppen lachen. Waarom lachen de halve koppen? Misschien worden ze, als ze maar hard genoeg lachen, heel.
Misschien vallen ze, als ze maar hard genoeg lachen, in twee helften uiteen, die, als ze maar hard genoegd lachen, op hun beurt in twee helften enz…’
Onzin.
We zitten op de punt van onze zetel in het NTGent als de lichten doven en het stuk The Last Generation. Or the 120 days of sodom begint. De Stappers zitten op het podium aan een lange tafel die schitterend gedekt is. De scene doet denken aan het Laatste Avondmaal van Leonardo da Vinci in combinatie met Bacchus van Caravaggio. De camera zoomt in en de allegorie kan beginnen.
The last generation is een theaterstuk in regie van Milo Rau met Théatre de Liège en Theater Stap. We zien een onuitwisbaar drama over macht en onmacht, over (ab) normaliteit en over de waarde van het leven. Kunst en ethiek versmelten.
De acteurs van Stap, op twee na mensen met het syndroom van Down, spelen in een stuk dat gaat over de laatste generatie. De vragen over abortus worden niet gemeden. Ze becommentarieren de film Salo van de dichter en filmregisseur Pierre Paolo Passolini. In die film vertrekt Passolini van het verhaal de 120 dagen van Sodom van Markies de Sade (sadisme is afgeleid van zijn naam). Het verhaal speelt zich af in een Italiaans landhuis aan het einde van de tweede wereldoorlog. Vier notabelen trekken zich terug en gijzelen 18 tieners die verkracht, gemarteld en vermoord worden. De tieners worden nu in het theaterstuk vertolkt door de Stappers. De notabelen worden gespeeld door o.m. Koen De Sutter en Jacqueline Bollen.
Het stuk schuwt de taboes niet. Right in the face maar op een respectvolle wijze. We krijgen scenes te zien die nooit eerder gespeeld werden door mensen met een beperking.
Er worden grenzen verlegd.
Het is een zeer gedurfde combinatie. De artistieke kwaliteit ligt hoog; torenhoog.
De regisseur heeft duidelijk alles ingezet om de dingen subtiel in beeld te brengen. Het doorspekken van het verhaal met realistische fragmenten (Hazina Kenis vertelt over haar adoptie, haar herseninfarct en haar angst om haar zicht te verliezen, Gitte Wens vertelt over haar BV-schap via Down the Road en over het ‘feit ‘dat ze geen kinderen kan krijgen omdat ze haar baarmoeder hebben weggenomen, Gert Wellens vertelt over zijn liefde voor Gitte en over hoe daar ook seksualiteit bij hoort. Koen De Sutter vertelt over zijn vrouw en over de verscheurende keuze in hun leven. De scene eindigt met Tanne Lemmens aan het kruis.
Stap speelt hier top theater en Jezus is een vrouw geworden.
als ze maar hard genoeg lachen
