Kunstenaars in De Windstoot

Erwin Verhofstadt en Bart Vandevijvere vormen voor De Windstoot een kunstenaarstandem. Erwin werkt in het Projectatelier van Emiliani in Lokeren. Bart werkt als artistiek medewerker bij Wit.h en is daarnaast ook kunstenaar. De ene maakt tekeningen en maquettes, de andere schildert. Beiden werden geboren in 1961. Beiden dragen wel vaker een pet.

Het oeuvre van Erwin Verhofstadt omspant ontelbare tekeningen en maquettes. Tekeningen van steden, huizen, stadsperspectieven en interieurs; maquettes van betoverende villa’s en bungalows. Het zijn stuk voor stuk intrigerende werken waarin een verstilling en raadselachtigheid schuilt. Het vertolkt wie de maker is: de solitair die dagelijks onophoudelijk verder bouwt aan zijn wereld.

Bart Vandevijvere is schilder. Zijn abstracte beeldtaal slingert zich tussen opbouwen en ontmantelen. Architecturaal geometrische patronen lossen erin op, compositiemodellen lijken zich open en dicht te vouwen. Hij begeeft zich in een dynamisch spanningsveld waarin hij door trial en error greep krijgt op enkele processen, die evenwel vol mysterie blijven.

Door zijn zachte, stamelende stem, zijn schichtige tred en argwaan jegens grote groepen mensen komt Erwin in een fragiele positie terecht. Echter, zijn verrassende oeuvre haalt hem uit die anonimiteit en geeft hem een stem. De breekbare ontpopt zich als een kunstenaar van betekenis en boezemt ontzag in.

Erwin is de ideale ontwerper. Bart vervoegt hem als partner, zoals het een architectenbureau anno 2020 betaamt: verschillende profielen en krachten worden gebundeld tot Office Sixty One. Binnen een constellatie van gelijkwaardigheid is Erwin de tekenaar en de observator die een omgeving minutieus opslaat en in kaart brengt. Bart is zijn toetssteen, die reflecteert, beschrijft en meedenkt aan het globale plaatje.

Op vrijdagen komen ze samen in hun kantoor. Ze wisselen van gedachten en tekenen. Tussendoor brengen ze bezoeken aan de haven, als inspiratiebron en ter hertaling.

In elkaars nabijheid en als één team ontwerpen ze een haven(stad). Ze sleutelen aan een plek waar de Windstoot expeditie met open armen ontvangen wordt. Een aanlegplaats voor alle narrenschepen. Een kade als opstap naar de echte inclusieve wereld.

Wit.h nodigde beeldhouwer Johan Tahon uit om na te denken over het thema van de Windstoot: macht/onmacht. Hij kwam naar Wit.h met het schitterende idee om samen te werken rond het gegeven van de bazuin.

Het is immers de hoogste tijd om de oerklank van gelijkwaardigheid uit te bazuinen. Blaas de longen uit je lijf en haal de grondtonen naar boven. De oorverdovende stilte is niet langer te verdragen.

De beestenhoorn, de ramshoorn of de bazuin, heeft een lange en rijke geschiedenis. De hoorn krijgt de vorm van een koperen buis. Hij wordt omgebogen of is met een slangenkop versierd. Vaak wordt de bazuin getooid met de vaandel van een versterkte burcht of het embleem van een ridder.

Wereldwijd en doorheen de tijd, is de bazuin symbolisch voor het uit schallen van het nieuws: goed of slecht. De bazuin kondigt de komst aan van een groot onheil of omgekeerd, bazuint een grote verwelkoming uit. Wie kent niet het beeld van de bazuin blazende engelen bij het laatste oordeel? Wie kent niet het geluid van de sjofar? Je hoort olifanten in de woestijn of misthoorns in de verte.

Er is één constante: altijd zijn het de tonen van de natuur. Onvoorzien en onverwacht blaast een pandemie al onze creatieve plannen en sociale ontmoetingen weg van het plein. Het is de hoogste tijd om krachten te bundelen. De oorverdovende stilte is niet langer te verdragen.

Beeldend kunstenaar Johan Tahon geeft het idee de vorm van een grote sculptuur met geluid. Hij ontwerpt een immense bazuin. Diverse organisaties sluiten de rangen, bouwen de bazuin, dragen ze de publieke ruimte in en laten ze weerklinken in de stad en op het plein.  De diepe oerklanken van gelijkwaardigheid vervangen de scherpe tonen van de jingle bells en blazen ons naar een nieuwe tijd.

Wit.h nodigt kunstenaar Kris Vandenberghe uit om samen met het Collectief der Onbeperkten een monumentaal Narrenschip te bouwen. Het collectief bestaat uit kunstenaars die regelmatig samen komen in een atelier in House of Time in Brugge. Iedereen verdiept zich in het thema macht/onmacht en laat zich inspireren door de wind en de narren. Alles wordt verzameld op een groot inspiratiebord. Met veel hout en metaal en ondersteund door de know how van House of Time, ontstaat het narrenschip van de toekomst.

In zijn schilderijen neemt de Nederlandse kunstenaar Laan Irodjojo de kijker bij de hand en wandelt ermee doorheen de hoogbouw en de haven van de moderne metropool Rotterdam.

Reeds vroeg, nadat Laan met zijn familie van Suriname naar Nederland verhuisde, ontdekte men op school zijn tekentalent tijdens een uitstap naar de Rotterdamse haven. Sedert 1995 werkt hij er in Atelier Herenplaats en is hij verknocht geraakt aan de grootstad. Hij tekent zijn stad vanuit een bijzonder scherp waarnemingsvermogen en een natuurlijk gevoel voor verhoudingen en perspectief. Als een fototoestel met telelens zoomt hij in op details van een gebouw, brug of dukdalf in de haven – de houten constructie waar vaartuigen aan vastgelegd kunnen worden.

Het werk van de immer stilzwijgende kunstenaar baadt in een extreem verstilde en schijnbaar onderkoelde sfeer. Er hangt als het ware een geluidsdicht vlies tussen beeld en kijker.

Laan kan niet echt praten, hij communiceert anders. Het is alsof hij zijn eigen geruisloosheid projecteert op het stadsbeeld. Het is oorverdovend stil in de grootstad. Een discrepantie die zich overigens verderzet in het feit dat er evenmin een menselijke ziel te bespeuren valt. Mensen zijn beweeglijk en moeilijk grijpbaar, in tegenstelling tot gebouwen die statisch zijn.

Zijn sterkste wapen en communicatiemiddel om te ontsnappen aan sociale isolatie is zijn bijzonder tekentalent en zijn indrukwekkende oeuvre. Niet in woorden, maar met zijn schilderijen vertelt hij hoe hij de wereld ziet. Het compenseert de letterlijke afwezigheid van zijn stem en doet dat met brio. Het plaatst hem naast kunstenaars van betekenis en maakt hem op een andere manier mondig en aanwezig.

Laan Irodjojo wordt uitgenodigd om zijn licht te laten schijnen op de haven. Doorgaans tekent hij met potlood al zijn onderwerpen eerst in een schetsboekje. Daarna werkt hij die uit op groot formaat (doek of papier). Deze keer gaat hij samen met fotograaf Roland op tocht door de verschillende Rotterdamse havengebieden. Van wat hij aanduidt schieten ze plaatjes. Dat levert alvast inspiratiemateriaal op…

‘We zijn hetzelfde, zegt ze terwijl we naar de voorbijgangers kijken. Ze herhaalt het nog eens. Wat denk jij, vraagt ze. Ik denk dat anderen dat niet zo zien, zeg ik aarzelend. Ze eet de rest van haar chocoladenkoekje op. Lekker’.

Lien Anckaert en Lara Breine zijn twee jonge vrouwen, allebei kunstenaar en ongeveer even oud. In januari 2020 starten zij hun samenwerking. Dit is het begin van een nieuw oeuvre en een nieuwe vriendschap. Ze werken rond het thema kunst en vrouwelijkheid. Zijn vrouwelijke kunstenaars anders dan mannelijk kunstenaars? Is er sprake van een gelijkwaardige stem? En hoe kijkt het publiek?

Gaandeweg tekenen en schrijven ze een oeuvre bij elkaar. Lien behandelt in haar tekeningen en teksten vaak het thema seks. Haar inspiratiebronnen gaan van Félicien Rops, Léon Spilliaert tot de romantiek en de liefde. Maar ook horror, bloed, skeletten en zombies zijn een steeds weerkerend fenomeen in haar fantasie. Er vormt zich een mysterieuze mengeling die ‘wreed schoon’ is. Lara tekent ook. Ze tekent op elk blad dat ze vindt. Zelfs haar gsm is haar visueel dagboek of schetsboek. Het werk van Lara is onlosmakelijk met taal verbonden. Zo werkt ze vaak in opdracht van het Lettertype Collectief.  Teksten raken haar en zorgen voor een explosie in haar hoofd. Ze capteert flarden van gesprekken en zet ze om in beelden. Soms ontstaat een droge naald spontaan en rechtstreeks op papier. Of ze ziet een theaterstuk dat haar treft, voelt de urgentie om tekenen.

Als ze samenwerken, zit Lien te tekenen en maakt Lara geluidsopnames van hun gesprekken. Lien zet het werk van Rops of Spilliaert om in 1000 zwarte stippen vol poezie. Lara noteert alles zorgvuldig, oprecht en puur:  ‘Terwijl we naar muziek luisteren, besef ik dat Lien het liefste luistert naar de grootste vrouwen uit de muziekwereld. Madonna, Céline Dion, Whitney Houston. Vrouwen die in de popmuziekwereld sleutelfiguren waren of nog steeds zijn. Stuk voor stuk sterke dames. Ik ga voor de spiegel staan. Mijn haar ziet er niet mooi uit vandaag. Terwijl ik loshangende slierten haar probeer weg te steken vraag ik me af, wordt er van elke vrouwelijke artiest verwacht een sterke moderne vrouw te zijn? ‘

En wat met ons, het publiek? Durf jij te kijken?

In samenwerking met de Arts In Society Award: meer info

Je kunt er niet omheen. Het beeldend werk van de Zeeuwse kunstenares Marianne Schipaanboord is van een overrompelende kwaliteit en een onthutsende schoonheid. Met pen en papier schetst ze een grafische wereld die ze zorgvuldig inkleurt en van teksten voorziet. In een continue stroom van tekeningen geeft ze haar visie op de dingen en schetst ze een zelfportret. Adam en Eva spelen een centrale rol. Het paradijs en het water keren steeds terug. Het lijken metaforen voor een diep verlangen en een grote vrijheid.

Een wereld zonder geluid is voor Marianne de dagelijkse realiteit. Ze is geboren met verschillende beperkingen. Ze is doof, sprakeloos en licht spastisch. Haar bijzonder talent haalt haar uit haar isolement en geeft haar een luide stem. Phia Verstraete is oprichter van de Stichting Een Nieuwe wind. Ze loodst en coacht Marianne binnen in de Windstoot. Samen met begeleider Hetty Schaart van Galerie De Kaai in Goes gaat Phia in gesprek met Marianne over het thema macht en onmacht, over de beperkingen van het leven en de onbeperkte kracht van een tekening.

Een man en een vrouw vragen zich af of ze een kind willen. Op zoek naar een doorslaggevend argument, verbeelden ze zich het leven van het kind in diverse omgevingen. Ze fantaseren utopische taferelen: rozenblaadjes, blauwe lucht, maneschijn, rijstpap met gouden lepeltjes, …. Maar wie A zegt, zegt ook B! In de schaduw van de paradijselijke wereld ligt de andere kant, de donkere kant, de dystopie met zijn monsters, afgoden, titanen, moordenaars, kannibalen, tirannen, duivels, demonen, …

Man en vrouw gaan zo op in het spel dat ze zich erin dreigen te verliezen. Hun verbeelding wordt destructief, ze slingeren tussen hoop en wanhoop, macht en onmacht.

Hein Mortier herschrijft Faust, het bekendste literaire werk van Goethe, op een hedendaagse manier. Wit.h begeleidt de artistieke research. Hein Mortier zet zijn intensieve samenwerking met Arnaud Rogard verder. In de eerste fase nodigt hij zijn compagnon de route opnieuw uit om mee te spelen in de theaterproductie van De Figuranten. In een volgende stap ontstaat hieruit een performance voor De Windstoot.

In hun gezamenlijke praktijk gaan Jonas Vansteenkiste & Veerle Michiels op zoek naar contextgebonden uitdagingen. Ze vertrekken vanuit een plek, haar geschiedenis en maatschappelijke context alsook haar beperkingen, en gaan ermee in dialoog.

Hun werk wordt meestal gematerialiseerd in installaties en bouwsels. Daarbij streven ze altijd naar een actieve dialoog tussen toeschouwer en creatie.

De dialoog wordt in dit geval mee op gang getrokken door een derde kunstenaar, met name de Britse Ntiense Eno Amooquaye. Ntiense werkt sedert 2007 in het Londense Intoart collectief. Ze schrijft poëzie, tekent, schildert en maakt textiel werk. Ze staat er bovendien om bekend het woord in haar beeldend werk te integreren. En evenmin schuwt ze de performance.

Het is een drietal dat voorbij de grenzen van een medium denkt en opereert.

De thematiek van macht-onmacht ligt heel gevoelig bij Ntiense en is latent aanwezig in haar praktijk en attitude.

Ntiense is in de omgang een stille dame. Maar dat kan misleiden. Onder die fragiele laag zit een (artistieke) persoonlijkheid die strijdvaardig is. Ntiense is zich heel bewust van het stigma dat zij draagt. In elke artistieke opdracht die ze heeft, ongeacht het thema dat zij zoals haar twee huidige kompanen altijd weer ten gronde onderzoekt, sluimert die ene gevoeligheid; het is die bezorgdheid over haar persoonlijke biografie en hoe die al dan niet speelt in relatie tot haar artistiek werk. Ze is als de dood voor het etiket van ‘kunstenaar met het syndroom van Down’. Gedecideerd noemt ze zichzelf ‘Ntiense the Artist’ en wil ook zo aangesproken worden.

Deze samenwerking lijkt op het eerste zicht een evenwichtsoefening in gelijkwaardigheid te worden. Niks is minder waar. Haar positieve attitude en overtuiging zijn veeleer vrijgeleiden voor een open, vrij en onbezwaard onderzoek naar inclusie en gelijkwaardigheid in onze samenleving.

Met zijn drieën gaan ze onder deze vlag op expeditie. Grensoverschrijdend, in de artistieke, maatschappelijke én geografische zin.

Track and Trace is een Kortrijks fotofestival dat focust op de impact van fotografie in het stadsbeeld. Voorafgaand aan het fotoparcours, dat start op 13 maart 2021, wordt een project georganiseerd met circa 80 organisaties, waarin participatie en beleving centraal staan.

Het project fungeert als smeermiddel tussen Kortrijkse talenten en organisaties. Fotografen Maarten Caesens en Lieven Vaernewyck kozen voor een samenwerking met Wit.h, waarbij ze hun zoektocht enten op de pijlers inclusie en gelijkwaardigheid.

Via een gemeenschappelijk werkproces gaan ze op zoek naar de droom van invité Lieven Lecompte. Lieven is een enthousiast persoon met een grote fantasie en veel goesting, werkzaam bij Kreakollektief, het beeldend atelier van De Branding. Hij staat altijd weer open voor samenwerking en is bovendien ook in de ban van fotografie.

Het traceren van zijn verhalen en dromen binnen een fotografisch concept is wat Caesens en Vaernewyck voor ogen hebben.

Ze doorlopen een proces waarbinnen er een bijzonder goeie klik is met elkaar. Meer nog, Lieven Lecompte ontpopt zich al snel als hoofdrolspeler. Dankzij het wederzijds enthousiasme en de uitzonderlijke gelijkwaardigheid tussen de drie komen ze samen vlot tot beslissingen.

Het peilen naar wat zijn droombeeld is, levert een combinatie van twee passies op: puzzelen en fotograferen. In een interactie met Maarten en Lieven gaat hij daarmee aan de slag. En dat gekoppeld aan het beeld van de zee: de plek waar een windstoot hevig kan zijn maar vooral ook de plek waar hij aan een (zijn) hoopvolle, inclusieve toekomst puzzelt.

Er volgen fotosessies en de definitieve keuze van het beeldmateriaal ligt in zijn handen. Lieven Lecompte gaat de grote uitdagingen niet uit de weg en ook als fervente puzzelaar bijt hij zich in een complexe opdracht.

Op het definitieve eindresultaat pinnen de drie zich niet al te snel vast. Het concept, de intensiteit en de onderlinge verhouding zitten goed. De voortgang schakelt wel, procesmatig, stapsgewijs. Wat we onthouden is dat Lieven Lecompte zijn stem kracht bij zet; hij bepaalt het onderwerp én voert uit, in de hoedanigheid van onvoorstelbaar gedreven fotograaf van dienst.

‘Prepare to adapt!’ klinkt als een oproep. Een oproep om via de Prepared Piano-traditie van John Cage tot Yuri Landman macht te geven aan de onmachtige. Want is onmacht of een beperking niet eerder het gevolg van een maatschappij die niet bereid of misschien zelfs niet in staat is zich aan te passen?

In een gezamenlijk proces ontwikkelt Krankland (Thomas Werbrouck), samen met Yvan Biesbrouck, Laurence Demets, Jean-Luc Detavernier en Kurt Vanhauwaert, nieuwe analoog-digitale instrumenten. Ze worden daarin bijgestaan door bachelor studenten Digital Design and Development van Howest Hogeschool.

Het wordt een instrumentarium op maat dat nauw aansluit op de lichamelijkheid en persoonlijkheid van Yvan, Laurence, Jean-Luc en Kurt. We noemen het DIY instrumenten, ingezet als communicatietool op maat van hun behoeften.

Vervolgens gaan ze samen aan de slag en streven ze naar een eigenzinnige, kwalitatieve muzikale productie. Hun nood tot communicatie wordt op een vindingrijke wijze tegemoetgekomen.

Beperkingen worden muzikaal overstegen én het begrip ‘instrument’ wordt hier op hoogst eigentijdse wijze geherdefinieerd.

KRANKLAND vervelde van Belgische band tot een project dat een breder muzikaal verhaal vertelt. Dit vertaalt zich in samenwerkingen met o.a. kleinVerhaal uit Oostende, voor de uitvoering van een dadaïstische rouwstoet met dak- en thuislozen. Maar evengoed opereerden ze in de hoedanigheid van curator van ‘Project Z’, een ode aan zogenoemde outsidermuziek.

1. Het onderzoek:

1.1 Ze doen een onderzoek naar het bestaan van het Narrenship op historisch, inhoudelijk en metaforisch domein.

We vertrekken uit vier interpretaties:
– het gedicht Narrenschiff van Sebastian Brant
– het schilderij Narrenschip van de Zuid-Nederlandse schilder Jheronimus Bosch.
– de politieke filosofie van Michel Foucault
– en ten slotte eigentijdse interpretaties

1.2. De studenten onderzoeken ook de gevaren van machtsverhoudingen in de zorg voor mensen met een handicap te identificeren en suggesties te formuleren om hier mee om te gaan.

De studenten proberen om het thema macht / machteloosheid bespreekbaar te maken met mensen met een verstandelijke beperking.

2. De praktische taak.

We vragen om een creatief Narrenschip te bouwen samen met deelnemers met een verstandelijke beperking.  Dit kan liefst drie dimensioneel zijn maar mag ook via andere technieken.

Tijdens Corona periode moeten ze op zoek naar een alternatief om samen te werken. Misschien is het maken van een animatiefilm via internet wel mogelijk? Want we kunnen dit desnoods op afstand organiseren? Ideeën, tekeningen, teksten, … kunnen worden gedeeld via het internet? Misschien? 
We kunnen de mogelijkheden hiervan op voorhand onderzoeken.

De geesten van de hevige stormwinden uit de Griekse Mythologie – de Anemoi – vormen de basis voor een interactief proces dat het gelijknamig muzikaal-beeldend kollektief loopt. Dit proces ontwikkelt zich gefaseerd, van puur experiment en gewaarwording naar gerichte verkenning, om daarna te evolueren naar een live versie en uitvoering tijdens de Walking Expo, najaar 2022.

Voor de samenstelling van het kollektief inviteerden we de zangers die in de vorige Art Expedition ‘Bloedtest’ een uitzonderlijk bewijs van inclusie leverden. Zangers van diverse pluimage, met en zonder beperking, met en zonder veel muzikale bagage (maar met een wil om te slagen!) – bovendien aangevuld met een beeldend kunstenaar – gaan een samenwerking aan op grond van gelijkwaardigheid. Diversiteit toont zich hier op alle fronten, waarbij alle mogelijke vormen van hiërarchie, macht en stigmatisering bedwongen worden en het samen creëren boven alles staat.

Dirigent Diederik Glorieux en schilder Anne Vanoutryve geven het startsein van het proces.

Daarin vormen de vier belangrijkste winden, Euros (Oostenwind), Notos (Zuidenwind), Boreas (Noordenwind) en Zephyros (Westenwind) de kapstokken. Stap voor stap gaan de zangers en de schilder op zoek naar associaties, en dat binnen de setting van een mini-schilderatelier.

De verschillende winden worden verder gekoppeld aan kleuren en emoties. Zo ontstaat er een uitwisseling tussen de zangers onderling en de kunstenaar, waarbij het geluid meegenomen wordt in de schilderbeweging en de kleuren op hun beurt de zang beïnvloeden. Daarbij zal de traditionele rol van dirigent en partituur terrein moeten afstaan voor het schilderij, dat wordt tot gids.

‘Een stem en een podium verdienen’: dat is de onderliggende drijfveer. Het is het credo dat met forse windkracht het publiek en de wereld ingestuurd wordt. Zowel in de letterlijke als in de figuurlijke zin vertegenwoordigt dit wat essentieel is voor hen (in het bijzonder diegenen  met een beperking), als zanger én als mens in de brede samenlevingscontext.

Klank: Diederik Glorieux
Beeld: Anne Vanoutryve

Zang en muziek: Rudi Meeuws, Nancy Demeyer, Ellen Mortier, Rigobert Despieghelaere, Hilde Cuyvers, Ashley Anjuyn, Natalia Shalikashvili, Ingrid Verhoye, Lieve Laverge, Dominique Depoorter, Jozef Pattyn

Vrijhaven is een dichterscollectief – uit de as van de ‘Vrijbus’ ontstaan, in de schoot van Wit.h en De Figuranten – bemand door dichter Kenny Callens (syndroom van Down), schrijver-troubadour/(eind)redacteur Peter Holvoet-Hanssen (syndroom van Pan) en dichteres-actrice Ann Cael (syndroom van Sin Droom). Sinds vorig jaar worden zij bijgestaan door ‘BootsVrouwe’ Delphine Viaene die het trio begeleidt en begeestert.

In 2017 maakte Vrijhaven het Kunstenfestival Watou onveilig met hun spraakmakende, interactieve ‘Watoo Tattoo Sweat Shop’. In 2018 was er de dichtbundel en voorstelling ‘Naar Nergens’ en sinds vorig jaar zijn zij als ‘windvangers’ op expeditie poëzie aan het vangen.

Zo vinden zij aansluiting bij De Windstoot: de zintuigen op scherp wil Vrijhaven niet horen maar luisteren, niet kijken maar zien. In corona- en lockdowntijden gaat dit via ZOOM en soms via de smartphone-camera van Delphine: de windvangers ervaren dit niet als beperkend maar ze kijken ‘als nieuw’ naar de wereld. Gasten worden onder hypnose gebracht, diepe poëzielagen worden ontgonnen. Zo wordt Vrijhaven ‘wakker’ – zo voelt wie door de windvangers ‘gevangen’ wordt zich bevrijd van etiketten, keurslijven, ja zelfs van ruimte en tijd. Dat is de kracht van hun samenwerking, van deze unieke, collectieve verzen – dat is de kracht van poëzie.

Studio Borgerstein wordt uitgenodigd om als collectief een monumentale schilderijenreeks te maken. De vijf doeken meten elk op zich twee meter op anderhalve meter. Het geheel zal maar liefst een oppervlakte van vijftien vierkante meter bestrijken! De uitdaging is letterlijk groot maar daar schrikt het collectief niet voor terug. Studio Borgerstein staat bij Wit.h immers gekend als een geëngageerd en gedreven atelier.

In zijn ruim tienjarig bestaan zocht de Studio (een werkplek voor beeldende kunstenaars onder de vleugels van vzw Borgerstein) steeds naar kwalitatieve partners. Met regelmaat werd er uitgepakt in een culturele omgeving die ertoe doet.

De professionele werkomgeving en hun artistieke gretigheid geven hen vleugels om het thema van De Windstoot op een beklijvende manier gestalte te geven. Hun bezorgdheid over hoe mensen met een beperking vechten tegen het gevoel van onmacht en anonimiteit stuurt hen daarbij. Het samenwerken geeft hen alvast de tools en de boost om die onmacht om te buigen tot een vorm van aanzien. Of noem het gewoon vanzelfsprekende gelijkwaardigheid.

Een gigantische windstoot zien ze meer dan ooit zitten, te oordelen naar wat ze zelf schrijven: ‘we hebben stormachtige plannen’!

Ze laten zich inspireren door het thema van het Narrenschip. Door met zijn allen in hetzelfde verhaal te duiken, ontstaat er meerstemmigheid. Meerdere stemmen laten zich gelijkwaardig gelden. Dat zorgt voor een gelaagdheid vol picturale en inhoudelijke schakeringen.

Geïnspireerd door de metafoor van het Narrenschip ontstaat er een intensieve samenwerking. Met vereende krachten, en aangemoedigd door de Franse filosoof Michel Foucault, veroorzaken de kunstenaars van het atelier samen een windstoot die de koersrichting van het Narrenschip op slag verandert. Ze varen weg van het eiland dat bestemd is voor zij die niet beantwoorden aan de norm. Het schip maakt rechtsomkeer en vaart strijdvaardig terug naar het land dat iedereen toebehoort. Hoogtijd voor inclusie op canvas dus! De kunstenaars van Créahm laten van zich horen en zetten hun stem hier letterlijk in de verf.

Jan Geldhof over het werk van Sylvain Cosijns (21/10/1932 – 20/07/2020)

Sylvain Cosijns is een van België’s bekendste outsider kunstenaars. In Wit.h gebruiken we doorgaans het woord outsider niet omdat het begrip zelf wijst op een persoon in de marge. Centraal in onze visie staat het begrip inclusie. Dit impliceert dat iemand opgenomen is in het geheel (inclusief) en niet uitgesloten (exclusief of afgesloten, apart).

Het tijdperk waarin Sylvain geboren is, de sociale situatie waarin hij opgroeit, en de wijze waarop hij (over)leeft tot hij 54 jaar oud is, maakt dat het woord outsider hier wel op zijn plaats is. Pas wanneer Sylvain in 1986 in Mariaheem komt wonen, krijgt hij toegang tot de middelen om tekenen. Geleidelijk aan ontbolstert het artistieke talent.

In 1993 wordt beeldend kunstenaar Jan Geldhof aangeworven als artistiek begeleider van het kunstatelier. Meer dan 25 jaar lang is Jan degene die Sylvain dingen aanreikt en die probeert de grote onzekerheid van Sylvain weg te nemen. Sylvain had angst om keuzes te maken want hij wilde altijd iedereen tevreden stellen. Hij moest alles leren kiezen: welke potloden, welke kleuren, welke inspiratiebronnen. Geleidelijk aan evolueert Sylvain naar de kunstenaar die hij geworden is: een apart en groot talent. Hij evolueert van de onzekere outsider naar de inclusieve einzelgänger die weet wat hij wil.

Jan Geldhof gaat in dialoog met de context en trekt op expeditie. Hij graaft in het oeuvre en het leven van Sylvain Cosijns. Hij beschrijft de geschiedenis van 25 jaar werken in een atelier met kunstenaars met een mentale beperking. Die cocktail van kunst, begeleiding, goeie kunst en de geschiedenis is uniek.

In haar boek De uil in de grot. Gesprekken met beelden, kunstenaars en schrijvers beschrijft Barbara Baert ‘de tussenruimte’. Dat is het unieke gebied tussen de maker en de toeschouwer. Het veld dat zicht uitstrekt van verbeelding tot wetenschappelijk métier. Die tussenruimte is de ruimte waar we kunst beleven, beschrijven en bestuderen. Het is een plek van denken, zoeken, proberen, aarzelen, mislukken en creatief oplossen. Jan Geldhof exploreert die ruimte. Via zijn stem komt Sylvain Cosijns tot leven.